Apple'ın vergi cezası

13.09.2016 | EKOHABER

Amerikalı dünya teknoloji devi Apple'ın son günlerde başı dertte. İrlandada yürüttüğü faaliyetlerinden dolayı vergi kaçakçılığı iddiası AB kurumlarınca ilan edilmiş durumda. Apple şirketi hakkında bir fikriniz olsun diye belirtiyorum. Şirketin 2016 ilk3 aylık geliri 75,9 milyar dolar, aynı dönemdeki karı ise 18,4 milyar dolar. Bu rakamlar dünyada halka açık bir şirketin bugüne kadar elde ettiği en yüksek geliri ifade ediyor. Bilindiği üzere çok uluslu şirketler yatırımlarını dünyanın çeşitli bölgelerinde siyasi ve ekonomik istikrarı olan, hukuk düzeni sağlıklı işleyen ülkeler içerisinde en avantajlı teşvikleri sunan ülkelere yöneltirler. İrlanda bu özellikleri geçmişte ekonomisinde tanzim etmiş ülkelerden birisi. İrlanda 1990lı yıllarda yapmış olduğu reformlarla büyüme oranını yüzde 10lara kadar çıkarmış nadir gelişmiş ülkelerden birisidir. Sonraki yıllarda da uzun süre yüzde 5lik stabil büyümesini ve kişi başı GSMHnı 50.000 Dolarının üzerinde tutabilmiş önemli bir ekonomidir.
APPLE'IN VERGİ PLANI
İrlanda bu reformları yaparken kullandığı en önemli araçlardan birisi 'vergi avantajları' idi. Kurumlar Vergisi oranı yüzde 16dan yüzde 12,5a indirilirken İrlanda da geliştirilen patentlerden (royalty) elde edilen gelirlere tam vergi muafiyeti uygulandı.
Apple şirketi de bu avantajlardan yararlanmak amacıyla yaklaşık 5500 kişinin istihdam edildiği iki şirketini 'Apple Operation' ve 'Apple Sales' ünvanları ile İrlandada konumlandırdı. Apple vergi planlamasını ise şu şekilde kurgulamış idi. Şirket ürettiği tüm teknoloji ürünlerinin patent haklarını İrlandadaki şirketleri üzerine kaydetti. ABD ve diğer ülkelerde yapılan tüm Apple ürünü satışları için İrlandadaki şirketten yüzde 15 - yüzde 20 oranlarında 'telif hakkı' faturaları kesildi. Yani kâr İrlandadaki şirketlerde oluşturuldu. Tüm dünya satış operasyonlarının kârının önemli bölümü İrlanda şirketinde oluşurken, bu kâr üzerinden kurumlar vergisi ödenmemekte, bir adım daha gidildiğinde İrlandadaki Apple şirketinin kâr dağıtımı aşamasında ise vergi stopajı dahi yapılmamaktadır. Apple İrlanda da oluşturduğu vergisiz kârını buradan vergi cennetlerine rahatlıkla aktarmakta, bu yolla çok büyük avantajlar kullanmaktadır.
AB VERGİ REJİMİ ENGEL
İrlanda hükümetinin bu uygulamasının AB vergi politikalarına uyum konusunda sorun çıkartabileceği o tarihlerde dahi tartışılıyor idi. 
Bendeniz 22 Şubat 2010 tarihinde Bursada yayınlanan 'Ekonomik Pusula' gazetesinde bu konuyu ele almış ve 'İrlanda Vergi Reformu' konusunu ayrıntıları ile incelemiştim. O makalede İrlandanın bu aşırı vergi avantajlarının AB uygulamasında İhracat ve Kobilere yönelik vergi istisna kabullerinin ötesinde anlam taşıdığını ve İrlandanın ileride risklerle karşılaşabileceğini belirtmiştik.
Şimdi o gün geldi ve Apple şirketi AB komisyonu vergi birimince yapılan 3 yıllık vergi soruşturmasından sonra 13 milyar Euro vergi cezasına çarptırıldı. AB yetkilileri İrlandanın bu ölçekte bir vergi avantajı sunma hakkının bulunmadığı, bu durumun diğer AB şirketleri için 'zararlı vergi rekabeti' anlamı taşıdığını belirtiyorlar.
İrlanda Maliye Bakanı bu kararı temyiz edeceklerini ve işlemin İrlandanın içişlerine müdahale anlamına geldiğini belirtiyor. AB kurumlarının benzer uygulamalarda İtalyada 'Starbucks' ve 'Fiat Chrysler' firmaları için de ceza uyguladığını biliyoruz.
Sonuç olarak şunu belirtelim AB vergi rejiminde aşırı vergi teşvikleri diğer ülkeler aleyhine sonuç doğuracak büyüklüğe ulaşıyor ise müdahale bir gün mutlaka gelir. Apple'ın başına geldiği gibi. Süreçleri doğru yönetmek gerekiyor.
APPLE'A TÜRKİYE DAVETİ
Son bilgi, Apple şirketine Başbakan Yard. Mehmet Şimşekin benzer vergi avantajları ile Türkiyeye taşınmasını önerdiği yönünde. Türkiyenin teklifi ardından İngiltereninde Apple şirketine benzer teklifte bulunduğu belirtiliyor. Bu arada Fetö şebekesinin de yatırımın Türkiyeye gelmemesi için sosyal medyada kirli bilgi yaymaya başladığı görülüyor.