Sigara ekonomisi

19.04.2016 | EKOHABER

Sağlığımızı ve finansal yapımızı ciddi şekilde etkileyen hassas ve önemli bir konuyu, sigara bağımlılığını bu yazıda değerlendirmek istiyorum
Uzun yıllar önce bir Çin seyahatimizde Shanghai bölgesi civarında otobüsümüzle ilerlerken, rehberimiz içinden geçtiğimiz bölgede geçmişte sömürgeci ülkelerin Çinlileri afyona alıştırdıkları ve uzun yıllar bu uyuşturucunun etkisi ile o insanların direnişlerinin kırıldığını, daha kolay sömürüldüklerini anlatmıştı. Afyon savaşlarının uzun yıllar devam ettiğini ve bu yöntemin çok etkili olduğunu belirtmişti.
Bu örneği şu nedenle veriyorum. İnsanlar önce bir şeylere alıştırılıyor, bağımlılık yaratılıyor, sonra ise sömürünün ekonomisi devreye giriyor. Çindeki afyon savaşlarının benzeri aslında tütün ürünlerinde de piyasalara servis ediliyor. Çocuklar, gençler, kadınlar, yetişkinler, çok cazip reklamlar ve ambalajlar ile maalesef sigara tutsağı yapılabiliyor ve uzun yıllar bu insanlar hem ekonomik sömürüye tabi oluyorlar, hem de yaşadıkları ciddi sağlık problemleri ile aile ve ülke bütçelerine önemli maliyetler oluşturuyorlar.
SAĞLIK VE FİNANS BOYUTLARI BÜYÜK
Dünyada her 10 kişiden 1i maalesef sigara nedeniyle ölüyor. Akciğer kanseri, kalp ve birçok diğer rahatsızlıklar doğrudan sigara ile ilgili. İçinde 4 binden fazla zararlı madde tespit edilen sigara yüzünden dünyada yılda 5,4 milyon insan ölüme mahkûm oluyor. Bu ölümlerin 2025 yılında 10 milyona ulaşacağı bekleniyor.
Bu rakamların Türkiye karşılığı ise Sağlık Bakanlığı verilerine göre günde 300 kişi, yılda ise yaklaşık 100 bin kişi sigaradan ölüyor.
Dünyada bu dev sigara endüstrisinin boyutu 200 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Bu devasa ekonomi birçok ülkenin sigara ile mücadele gücünü dahi kırabiliyor. Büyük sigara lobileri tüm ülkeleri adeta kuşatıyor.
Ülkemizde sigaranın yol açtığı sağlık sorunları nedeniyle yılda 2,72 milyar dolar zarar oluşuyor.
Sigara içenlerin harcadıkları para ise günde 17 milyon dolar, yılda 6 milyar dolar civarında. Sigara nedeniyle kişilerin sağlıkları, bütçeleri olumsuz etkilenirken fabrikalarda iş verim düşüklüğü, yangınlar, işe geç kalma ve iş kazaları da bu nedenle oluşabiliyor.
KAMPANYALAR TAVİZSİZ UYGULANMALI
Gelişmiş ülkelerde sigara tüketimi düşerken Türkiyede son dönemde alınan radikal tedbirler ve kampanyalar ile ancak yüzde 7 gerileme sağlanabildi. 
Ülkemizde erkeklerin yüzde 60ı, kadınların yüzde 22si sigara içiyor, Gençlerde ise durum çok parlak değil. Üniversite öğrencilerinin yüzde 48i, lise öğrencilerinin yüzde 20si, 7-13 yaş grubundaki çocukların ise yüzde 11i maalesef sigara içiyor.
Dünyada ise şu anda 1,3 milyar kişi sigara kullanıyor ve bu rakamın 2025te 1,7 milyon kişiye ulaşması bekleniyor.
Türkiyede Sağlık Bakanlığının yürüttüğü dev sigarayı bıraktırma kampanyaları, yine hükümetin düzenlemeleri arasında yer alan Tütünle Mücadele Strateji Planı 2014-2018 bu konuda ümit veren çalışmalar.
Hükümetin sevk ettiği yeni yasal düzenlemelerde ise açık hava ortamları ile ilgili yeni kısıtlamalar getiriliyor. Ayrıca sigara paketlerinin kara paket haline getirilmesi ile reklam cazibesinin önlenmesi amaçlanıyor. Türkiye, Asya ve Avrupada bu konuda uygulama yapan ilk ülke olacak.
VERGİ YÜKÜ HEP YÜKSEK OLACAK
Sigarada vergileme konusu da çok önemli. Türkiye 28 Avrupa ülkesi arasında sigara vergi yükü açısından 9. sırada. Sigara üzerinde yüzde 82 oranında vergi var. 
Bu konuda rekor yüzde 85 ile Bulgaristanda. 
Türkiye de dolaylı vergilerin yüksek oluşu nedeniyle eleştiriliyor (yüzde 48). Ancak sigara vergileme rejimi salt mali dengelerle ilgili değil. Toplum sağlığı ve gelecek nesillerin korunması adına farklı amaçları da içeriyor. 
Bu arada nargile ve elektronik sigara gibi uygulamaların da en az sigara kadar zararlı olduğu uzmanlarca ifade ediliyor. Şunu bilelim ki sigara bağımlılığı artık tedavi edilebiliyor. 
Toplumumuz sigaranın gerek insan sağlığı, gerekse aile ve ülke bütçelerine getirdiği yüklerden artık arınmalı tasarrufu tam da bu noktada yapmalı diye düşünüyorum. Özellikle çocuk ve gençlerimizin bu uluslararası sigara lobilerinin tuzağına düşmemeleri için toplum olarak uyanık olmalı ve bu konuda topyekûn seferber olmalıyız diye düşünüyorum.